« نفسانیت »
مربی اگر بخواهد جنبهٔ نفسانی را اصلاح کند چه می‌کند؟ به شاگردان تشر می‌زند. خدا وقتی می‌خواهد جنبهٔ نفسانی انسان را اصلاح کند چه می‌کند؟ تشر خدا چه‌جور است؟ پس معلم باید قدرت تشر داشته باشد؛ یعنی برایش لازم است. چرا؟ چون آن‌ها نفس دارند. پس باید در وجود او این قدرت باشد.
دربارهٔ حُسن خلق رسول اکرم زیاد شنیده‌اید؛ اما در وقت غضب کسی جرئت نداشت در حضور او حرفی بزند. چنان مجلسش سنگین می‌شد که اعضای مجلس دلشان می‌خواست کسی از بیرون بیاید و او حرف بزند؛ وگرنه در مجلس آن حضرت سکون حاکم بود. در آن حال تذکر، آن حضرت حتی بر ابوجهل هم مؤثر بود…
در روایات داریم که اصحاب پیامبر(ص) می‌گفتند در حضور او بودن به‌گونه‌ای است که انگار پرنده روی سرشان نشسته است. معنایش چیست؟ پیامبر(ص) می‌داند این‌ها نفسانیت دارند. اگر به این‌ها، یعنی به جنبه‌ی نفسانی آن‌ها رو بدهد، رشته‌ی امور را از دستش می‌گیرند و بعد خود این‌ها تعدّی می‌کنند و نمی‌تواند جلوی آن‌ها را بگیرد…
پس در اصول تربیت باید بدانیم نفسی در کار هست و شاگردان، همه، این نفس را دارند. به این معنا که یک حالت خودکامگی در انسان وجود دارد و اگر میدان ببیند، شروع به فعالیت می‌کند و هرکدام از شاگردان خودشان می‌شوند یک معلم؛ هر کاری بخواهند می‌کنند: رأی می‌دهند، فرمان می‌دهند. بعد معلم باید شاگرد آن‌ها بشود و هر کاری که گفتند بکند.
آیت الله حائری شیرازی | مربی و تربیت، صفحات ۷۹ تا ۸۲
