خدا برای تربیت و پرورش جان انسان‌ها دو برنامه تشریعی و تکوینی دارد و در هر برنامه، شدائد و سختی‌ها را گنجانیده است.

در برنامه تشریعی، عبادات را فرض کرده و در برنامه تکوینی، مصائب را در سر راه بشر قرار داده است.

روزه، حج، جهاد، انفاق، نماز، شدائدی است که با تکلیف ایجاد گردیده و صبر و استقامت در انجام آن‌ها موجب تکمیل نفوس و پرورش استعدادهای عالی انسانی است.
مجموعه آثار، جلد۱، صفحه۱۷۸

اسلام چون می‌خواهد مخصوصاً عبادت هم یک اثر خاصی از نظر تربیتی داشته باشد، چیزی را که به عبادت ربط زیادی ندارد ولی در تعلیم و تربیت مؤثر است در لباس عبادت پیاده می‌کند و در ضمن آن می‌گنجاند.

مثل مسئله‌ غسل، مسئله‌ وضو، دائم الوضو بودن، دائم الطّهاره بودن- که یکی از سنت‌های اسلامی است- و غسل‌های مستحبی به عناوین مختلف…این خود یک برنامه نظافت است در ضمن عبادت.
تعلیم و تربیت در اسلام، صفحه۱۲۷

شهید مطهری