« بدون اکراه »
شما با اکراه، با انضباط شدید، با نمره، با سخت‌گیری می‌توانید یک دکتر یا یک مهندس به وجود بیاورید، اما متدین نه. متدین نیاز به «لا اِکراه» دارد. از این جهت، معلم‌هایی که به صورت رسمی سر کلاس درس می‌آیند، موفق نمی‌شوند بچه‌هایشان را متدین کنند؛ اما معلم‌هایی که در زنگ تفریح یا در ساعتی که مدرسه تعطیل است، کلاس می‌گذارند و حضور و غیاب هم نمی‌کنند و بچه‌ها با احساس مسئولیت می‌آیند، بچه‌هایشان چیزی می‌شوند. شما در هیچ مدرسه‌ای دیده‌اید که معلم تعلیمات دینی یا معلم قرآن در غیر ساعت درسی کلاس بگذارد و حضور و غیاب هم نکند و افراد بیایند؟ این اساس تربیت است.
من در مدرسۀ حقانی با آن انضباط شدیدِ آقای قدوسی، چهار سال تدریس کردم و نه یک حضور و غیاب کردم و نه یک امتحان گرفتم؛ چرا؟ چون بچه‌ها برای فهم می‌آمدند و جزء پروندۀ امتحانیشان نمی‌آمد. لذا با احساس مسئولیت می‌آمدند. این اثر می‌گذارد. به من می‌گفتند: چرا این کار را می‌کنی؟ گفتم: کلاس من کلاس دینی است. کلاس دینی که نیاز به حضور و غیاب ندارد.
کلاس دینی «لا اکراه» می‌خواهد. حضور و غیاب یک نوع «اکراه» است. امتحان هفتگی یک نوع اکراه است. با این روش می‌شود دکتر و مهندس درست کرد؛ اما وقتی می‌خواهید متدین کنید، باید از احساس مسئولیت شروع شود.
وقتی که شما تحمیل‌ها را کنار می‌زنید، او آزاد می‌شود و نگاه می‌کند و مطالعه می‌کند. کافی است که بدبینش نکنید. ریشۀ کافر شدن‌ها در عصر ما، بدبین شدن به اصل دین است.
آیت الله حائری شیرازی | راه رشد، جلد ۱، صفحه ۲۱۹
